WIBOR pod lupą » OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO TSUE W SPRAWIE C-471/24 JUŻ JUTRO!

Zgodnie z zapowiedziami, wyrok TSUE ma pojawić się z początkiem przyszłego roku, niemniej z pewnością opinia Rzecznika Generalnego, która ma zostać opublikowana 11 września br. zarysuje obraz, jakiego orzeczenia można się docelowo spodziewać, analogicznie jak miało to miejsce w przypadku spraw „frankowiczów”.

Przypomnijmy jednak, od czego zaczęła się omawiana sprawa.

Sąd Okręgowy w Częstochowie wystosował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej cztery następujące pytania:

Czy art. 1 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że pozwala on na badanie postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR?

Zgodnie z art. 1 ust. 2 Dyrektywy 93/13/EWG Warunki umowy odzwierciedlające obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze oraz postanowienia lub zasady konwencji międzynarodowych, których stroną są Państwa Członkowskie lub Wspólnota, zwłaszcza w dziedzinie transportu, nie będą podlegały przepisom niniejszej dyrektywy.

Dlatego też wskazane pytanie ma na celu ustalenie, czy mając na względzie powyższe, możliwym jest badanie postanowień umownych, które odnoszą się do oprocentowania opartego o wskaźnik WIBOR. Należy jednak wskazać, że aby powoływany artykuł miał zastosowanie, a co za tym idzie wyłączenie stosowania przepisów Dyrektywy, obowiązek stosowania wskaźnika WIBOR w umowach kredytowych musiałby wynikać z przepisów obowiązującego prawa.

W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze, czy art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że pozwala on na badanie postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR?

Również w tym przypadku sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy badanie postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR nie jest wyłączony z uwagi na brzmienie art. 4 ust. 2 Dyrektywy 93/13, a to: cena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem.

Chodzi zatem o stwierdzenie czy postanowienie określa główny przedmiot umowy lub relację ceny i wynagrodzenia do dostarczanych usług, a jeśli tak, to kiedy można uznać, że nie zostało ono wyrażone prostym i zrozumiałym językiem.

W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze i drugie, czy art. 3 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że zapisy umowy dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR można traktować jako stojące w sprzeczności z wymogami dobrej wiary i powodujące znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, z uwagi na niewłaściwe poinformowanie konsumenta odnośnie narażenia na ryzyko zmiennej stopy procentowej, w tym w szczególności niewskazaniu w jaki sposób ustala się wskaźnik referencyjny będący podstawą ustalania zmiennego oprocentowania i jakie wątpliwości są związane z jego nietransparentnością oraz nierównomierny rozkład tego ryzyka na strony umowy?

W przypadku zatem, jeśli TSUE uznałby, iż możliwym jest badanie postanowień w zakresie w jakim wskazano w pytaniu 1 i 2, wyrok TSUE wskaże nam, czy działania, o których traktuje wskazane pytanie są nieuczciwe w rozumieniu przepisów Dyrektywy.

W przypadku pozytywnej odpowiedzi na wcześniejsze pytania, czy art. 6 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 1 i 2 zdanie 2 oraz art. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku uznania za nieuczciwe postanowienia umownego dotyczącego zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR możliwym jest dalsze funkcjonowanie umowy, w której wysokość oprocentowania kwoty kapitału kredytu będzie się opierała na drugim składniku ustalającym wysokość oprocentowania zawartym w umowie, to jest stałej marży banku, co spowoduje zmianę oprocentowania kredytu ze zmiennego na stałe?

Odpowiedź na pytanie czwarte pozwoli na ustalenie jaki winien być skutek uznania za nieuczciwe postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik WIBOR. Sąd odsyłający wskazał bowiem, iż w jego ocenie część klauzuli może być uznana za odrębne zobowiązanie, co wiązałoby się z kontynuowaniem umowy, a kredyt byłby oprocentowany tylko marżą banku.

Wskazane pytania z pewnością nie są wyczerpujące, a pytań nasuwa się znacznie więcej. Nie ulega jednak wątpliwości, że jutrzejsza opinia Rzecznika Generalnego może stanowić krok milowy w sprawach dotyczących wskaźnika referencyjnego WIBOR. Zwłaszcza mając na względzie, iż część kredytobiorców wystąpiła już z roszczeniami przeciwko bankom i ich sprawy toczą się przed sądami powszechnymi. Znaczna część z nich jest zawieszona do momentu wydania wyroku przez TSUE w omawianej sprawie. Biorąc jednak pod uwagę dosyć ogólny charakter zadanych pytań przed częstochowski Sąd może okazać się, że równie ogólne będzie stanowisko Rzecznika, a przy tym i wyroku Trybunału.

Nie pozostaje zatem nic innego jak oczekiwać jutra. Niezwłocznie po opublikowaniu opinii, opublikujemy jej analizę.